راهنمای تهیه نقشه ها و مدارک فنی برای دریافت گواهینامه ضد انفجار

راهنمای تهیه نقشه ها و مدارک فنی برای دریافت گواهینامه ضد انفجار اتکس و IECEx

شماره مدرک: I-O-20

ویرایش: صفر

 

این راهنما بر اساس رفرنس IECEx OD 17 (راهنمای سازندگان و آزمایشگاه های ضد انفجار برای تهیه نقشه ها و مدارک فنی تجهیز ضد انفجار)، تنظیم گردیده است.

دامنه کاربرد

نقشه های تجهیز ضد انفجار که برای ارزیابی به منظور صدور گواهی ضد انفجار مورد نیاز است، بخشی از پکیج کامل گزارش مورد ارزیابی برای صدور گواهینامه را تشکیل می دهد.

توصیه های مربوط به محتوا و هدف از تنظیم نقشه های تجهیز ضد انفجار که برای صدور گواهینامه ضد انفجار مورد نیاز هستند و سایر مدارکی که بیان کننده مشخصات یا Spec تجهیز هستند، در این راهنما توضیح داده شده اند.

یک نقشه یا مدرک فنی باید مفهوم ایمنی تجهیز ضد انفجار را نشان دهد، از جمله اینکه چه نوع حفاظتی برای هر قسمت از ساختار تجهیز به کار می رود و شامل چه خطوط مرزی ای و در کدام بخشها از ساختار تجهیز، می شود.

الزامات بیان شده در این راهنما جایگزین الزامات استانداردهای سری IEC/EN 60079 مرتبط با تجهیزات ضد انفجار نمی شود، بلکه روشن کننده و تکمیل کننده آنهاست.

بنابراین ضروریست که تولیدکننده تجهیز ضد انفجار، برای تنظیم تکنیکال فایل محصول، توصیه های ویژه بیان شده در استاندارد یا استانداردهای مرتبط با تجهیز خود را نیز علاوه بر اصولی که در این نوشتار معرفی شده اند، بررسی کند، زیرا ممکن است از زمان تهیه این راهنما (ماه آگوست سال 2019 برابر با مرداد ماه 1398) نسخه جدیدی از استاندارد مرتبط با تجهیز ضد انفجار منتشر شده باشد.

اگر بین استاندارد ضد انفجار مرتبط با تجهیز مورد نظر و این راهنما تضاد یا conflict وجود داشته باشد، بدیهی است که الزام بیان شده در استاندارد تجهیز، اولویت دارد.

از آنجایی که استانداردهای حفاظت در برابر انفجار تجهیزات مبتنی بر مفهوم یا concept based هستند و می تواند برای گسترده بزرگی از محصولات بکار گرفته شوند، اطلاعات ارائه شده در این راهنما نمی تواند کاملاً جامع باشد و همه احتمالات را پوشش دهد.

---

هدف

نقشه‌ها و سایر مدارک ارائه شده توسط سازنده همراه با تست ریپورت ضد انفجار که توسط آزمایشگاه ضد انفجار ارائه می شود، برای نشان دادن انطباق حفاظت یا حفاظتهای تجهیز در برابر انفجار، به منظور مقایسه انطباق نمونه اولیه (prototype) یا نمونه (sample) تجهیز ارائه شده بوسیله سازنده با الزامات استاندارد(های) سری IEC/EN 60079 مرتبط با تجهیز، توسط نهاد گواهی‌دهنده ATEX یا IECex یا نهاد گواهی دهنده داخلی، مورد استفاده قرار می گیرند.

نقشه ها و سایر مدارک فنی که مشخصات یا Spec تجهیز که مشخصات یا spec محصول را تشکیل می دهند و به منظور نشان دادن انطباق موضوع حفاظت در برابر انفجار مورد استفاده قرار می گیرند، مشخصات یا spec قطعی تجهیز ضد انفجار که گواهینامه ATE یا گواهینامه IECEx را دریافت می کند، محسوب می شوند.

سازنده تجهیز ضد انفجار، از نقشه ها و مدارک فنی برای ثبت جزئیات کنترل شده یا همان عناصر طراحی تجهیز که تکنیک(های) حفاظت از انفجار مرتبط با تجهیز را فراهم می نمایند، استفاده می کند.

توصیه می‌شود که سازندگان نقشه‌هایی را به‌ طور ویژه به منظور دریافت گواهی ضد انفجار تهیه نموده و لزوماً تمام جزئیات لازم برای ساخت محصول را در نقشه ها ارائه ندهند.

در صورت نیاز به اصلاح نقشه های تجهیز ضد انفجار پس از صدور گواهینامه ضد انفجار، جزییات مربوط به اصلاح یا اصلاحات انجام شده بر روی نقشه ها، فقط با ارجاع به گواهینامه اولیه صادر شد و نهاد گواهی دهنده مربوطه، قابل ارائه است.

تغییرات قطعی در نقشه‌ها و مدارک فنی مرتبط  با تکنیکال فایل تجهیز ضد انفجار، تنها پس از آن اعمال می‌شود که نهاد صدور گواهینامه، ویرایشی در در گواهی ضد انفجار انجام داده باشد.

همچنین این نقشه ها و مدارک فنی برای اهداف ممیزی سیستم تضمین کیفیت خط تولید (QAN/QAR) و یا بازرسی نهایی (final inspection) استفاده می شوند.

به ویژه، نهاد صدور گواهینامه مسئول صدور گواهی QAN اتکس یا تاییدیه QAR مربوط به IECEx، از نقشه ها و مدارک فنی در طی ممیزی، برابر کنترل انطباق سیستم تضمین کیفیت سازنده تجهیز با الزامات ISO/IEC 80079-34 نیز استفاده خواهد نمود.

در نقشه ها و مدارک فنی مورد نیاز برای تکنیکال فایل ضد انفجار، نیازی به ارائه هیچ گونه اطلاعاتی در مورد ویژگی هایی که به انطباق با استاندارد(های) سری IEC/EN 60079 مربوط به تجهیز، مرتبط نیستند، وجود ندارد.

با این حال، در چنین مواردی، برای تهیه و کنترل نقشه های ساخت یا manufacturing drawings، سازنده تجهیز ضد انفجار باید از یک سیستم مؤثر برای کنترل پوشش داده شدن همه الزامات بیان شده در نقشه های مربوط به تکنیکال فایل ضد انفجار در نقشه های ساخت، اطمینان حاصل نماید.

در این راهنما، فرض بر این است که اصطلاحات «نقشه‌ها» و «اسناد یا مدارک فنی» به اطلاعاتی گفته می‌شوند که اگرچه ممکن است در قالب‌های مختلف نگهداری شوند، اما دارای سطح کنترل مساوی در سیستم‌های مستندسازی سازنده تجهیز هستند.

در همه قسمتهای ISO/IEC 80079-34، هر دو مورد نقشه و مدارک اشاره شده در این راهنما، تحت عنوان "نقشه برنامه" یا همان Schedule drawing نامیده می شوند.

---

محتوای نقشه ها و مدارک فنی

تولید کننده اغلب به حداکثر درجه انعطاف پذیری برای پاسخگویی به تغییرات تولید و تیپ های تجهیز نیاز دارد، در حالی که سازمان گواهی کننده به سطحی از جزئیات نیاز دارد که نشان دهد:

• تمام جنبه های فرآیند صدور گواهینامه و استانداردهای مربوطه به طور روشن در نظر گرفته شده اند و

• تمام جزئیات مورد نیاز مرتبط با تجهیز ضد انفجار و همچنین

• تمام جزییات مربوط به انطباق تجهیز، به طور روشن تعریف شده اند.

تبادل اطلاعاتی که بین تولید کننده و نهاد صدور گواهی باید انجام شود، مربوط به کاری است که نهاد گواهی کننده باید انجام دهد تا از انطباق، در کل محدوده انعطاف پذیری تعریف شده اطمینان حاصل نماید.

این راهنما، توضیحاتی در مورد جزئیات مورد نیاز برای هر یک از استانداردهای ضد انفحار ارائه می دهد.

گنجاندن عباراتی در نقشه ها و سایر مدارک فنی ای که ویژگی ها یا spec محصول را تشکیل می دهند و صرفاً بندهایی از استانداردهای ضد انفجار مرتبط را تکرار می کنند، کافی نیست،

به عنوان مثال، برای الزام "همه بست ها نیاز به استفاده از ابزار دارند"، نقشه باید با توضیحات روشن و مبتنی بر شواهد عینی، این موضوع را نشان دهند یا به یک بست خاص اشاره نمایند.

زبان همه نقشه ها و مدارک فنی تشکیل دهنده تکنیکال فایل باید فقط انگلیسی باشد.

تکنیکال فایل باید در قالب نسخه غیر کاغذی به صورت فایل های با فرمت متعارف تنظیم شود.

توجه: برخی تولیدکنندگان درخواست درج مهر نهاد صدور گواهی یا سایر انواع تاییدیه ها را بر روی تکنیکال فایل دارند که این درخواست بر خلاف الزامات استاندارد صدور گواهی (ISO/IEC 17065)، دایرکتیو اتکس اروپا و الزامات IECEx بوده و برآورده ساختن آن، امکانپذیر نیست زیرا نقشه ها و سایر مدارک فنی تکنیکال فایل، جزو دارایی های معنوی تولیدکننده بوده و فقط باید تحت کنترل سیستم مدارک خود تولیدکننده باشد نه نهاد صدور گواهینامه ضد انفجار.

هنگامیکه در تکنیکال فایل یا بخش هایی از آن، سازنده نقشه های معمولی را قرار می دهد، آن نقشه یا نقشه ها باید مشخص نمایند که چه اطلاعاتی در آنها تیپیکال یا معمولی است.

طراحی یک محفظه یا enclosure ضد انفجار که موقعیت معمول یک ویجت یا widget (ابزار کوچک یا وسیله مکانیکی) را نشان می دهد، مکان ویجت را کنترل نمی کند مگر اینکه مرزهای موقعیت های مجاز یا boundaries of permitted positions تعریف شده باشد.

در جایی که یک عبارت تعمیم یافته (generalised statement) در نقشه استفاده می شود، باید مشخص باشد که در کجا کاربرد دارد.

به عنوان مثال، یک یادداشت کلی مبنی بر اینکه "تمام مواد واشر یا gasket باید از لاستیک نئوپرن با ضخامت 3 میلی متر باشد" تنها در صورتی معتبر است که در همه نقشه های مرتبط، به روشنی موقعیت هر واشر بحرانی مرتبط با انطباق تجهیز با الزامات استاندارد، نشان داده شده باشد.

مشخصات مواد روی نقشه ها معمولاً به عنوان مشخصات خرید مواد در نظر گرفته می شود و باید برای هدف مورد نظر، مناسب باشد.

هر ماده ای که برخلاف ویژگی های الزامی خریداری می شود باید به اندازه کافی مانند آنچه برای نمونه اولیه استفاده می شود عمل کند تا اطمینان حاصل شود که نتایج آزمایش تکرار می شود.

در صورت امکان، مواد باید بر اساس استاندارد IEC یا EN و یا مشخصات شناخته شده صنعت مربوطه مشخص شوند.

در مواردی که انطباق یک نوع متریال که در ساختار تجهیز ضد انفجار استفاده شده، فقط با عملکرد آن مشخص می شود، سازنده باید بتواند در طول ممیزی خط تولید که به منظور صدور گواهینامه QAN/QAR توسط نوبل سرتیفیکیشن انجام می شود، نشان دهد که چگونه این الزام در ساخت تجهیز ضد انفجار برآورده می شود.

به عنوان مثال، ماده مشخص شده "رزین شیشه اپوکسی با CTI بیشتر از 175" به اثبات انطباق با محدوده مجاز CTI برای هر محموله خریداری شده نیاز دارد که سازنده باید انطباق آن را مثلا با دیتاشیت یا declaration سازنده اپوکسی یا از طریق بازرسی یا تست شخص ثالث (Third party) اثبات نماید.

---

الزامات خاص

الزامات نقشه ها و مستندسازی مدارک فنی برای تکنیک های مختلف حفاظت از انفجار، به شرح زیر است:

الزامات عمومی

• همه نقشه ها باید با این موارد شناسایی شوند: شماره نقشه، شماره ویرایش، تاریخ بازنگری، عنوان و نام مرجع طراحی که نقشه در سیستم ثبت نقشه آن مرجع، ثبت گردیده است. در صورتیکه مرجع طراحی متفاوت از سازنده تجهیز باشد، شرح رابطه آن مرجع با سازنده تجهیز باید در نقشه بیان شود.

• تمام اندازه گیری های داده شده در نقشه ها باید در واحدهای SI بیان شود.

• تمام ابعاد مربوط به انطباق با استانداردهای ضد انفجار باید تلورانس گذاری شوند، مگر اینکه بر اساس یک استاندارد خاص، تلورانس گذاری مورد نیاز نباشد.

• یک نقشه یا مدرک فنی باید جزئیات مارکینگ Ex، از جمله تمام جزئیات مورد نیاز برای انطباق با استانداردهای ضد انفجار و تمام اطلاعات مربوط به هشدار خاص مورد نیاز استانداردها را نشان دهد. لازم نیست جانمایی یا layout مارکینگ با جانمایی در نظر گرفته شده روی محصول نهایی یکسان باشد، بلکه باید به اندازه کافی واضح باشد تا از درستی مارکینگ نهایی اطمینان حاصل شود. مواد برچسب (label material) و روش مارکینگ و الصاق مارکینگ روی تجهیز، باید ارائه شود.

• متریال های مرتبط با قطعات مربوط به نوع حفاظت یا حفاظت های Ex باید بدون ابهام شناسایی شوند. در صورت امکان، این موضوع باید با ارجاع به گرید متریال ارائه شده در یک استاندارد IEC یا EN باشد. در مواردی که استاندارد IEC یا EN مرتبط در دسترس نباشد، ممکن است به سایر استانداردهای ملی، منطقه ای یا صنعتی به رسمیت شناخته شده، ارجاع داده شود. در مواردی که هیچ استانداردی در دسترس نباشد، یا جایی که استاندارد تمام الزامات مربوطه را کنترل نمی کند و پوشش دهنده آنها نباشد، برگه اطلاعات یا دیتاشیت مسازنده مواد باید ارائه شود.

• برای اتصالات باندینگ و ارتینگ، باید روش اتصال، ساختار، قطعات، ابعاد و مشخصات مواد از جمله حفاظت در برابر خوردگی مشخص شود.

 باندینگ برای کاهش خطر شوک الکتریکی برای هر کسی که ممکن است در صورت وجود ایراد در جایی در منبع تاسیسات الکتریکی، دو قسمت فلزی جداگانه را لمس کند، استفاده می شود.

• برای ماشین‌های دوار یا rorating machines، نقشه یا مدارک فنی باید تمام نقاط احتمالی که با فاصله یا clearance قطعات دوار مرتبط است، همراه با اطلاعاتی برای تعیین چگونگی دستیابی به حداقل clearance یا فاصله‌های مورد نیاز استانداردها در هنگام مونتاژ را مشخص نمایند.

• در صورت کاربرد، جزئیات نصب و محافظت یا guarding باید ارائه شود.

• در موارد مرتبط با حفاظت در برابر ورود یا Ingress (مانند آی پی)، متریال واشر (و Oring ها) و روش اطمینان از موقعیت (position) یا کنترل آن، چسبندگی و فشرده سازی واشرها یا Gasket های در حال کار (تحت سرویس) باید مشخص باشد. ابعاد واشر یا گسکت و ویژگی های مربوط به آن باید مشخص شوند.

• ترتیب کلی یا general arrangement که به درستی ابعاد داده شده و مقیاس بندی شده باشند و نقشه های محفظه شامل چیدمان یا layout، باید تهیه شوند.

نقشه های چیدمان کلی یا general arrangement drawings نشان می دهند که اجزاء چگونه در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا کل تجهیز را ایجاد کنند. بسته به پیچیدگی ساختار تجهیز ضد انفجار، نقشه های چیدمان کلی ممکن است که شامل چندین نقشه مختلف باشد.

• یک نمودار یا دیاگرام مدار (single line) شامل جزئیات اتصالات خارجی باید ارائه شود.

• درجه بندی تمام وسایل دارای حفاظت ضد انفجار باید مشخص شود.

درجه بندی یا Rating: حداکثر مقدار جریان و حداکثر مقدار ولتاژی که هر یک از تجهیزات الکتریکی ویژه می‌توانند تحمل نمایند، زمانی که در حداکثر ظرفیت خود کار می‌کند.

• توضیحات فنی مربوط به تجهیز و ویژگی ها یا Spec آن باید ارائه شود.

• شناسایی بلبرینگ ها از جمله شرایط استفاده باید ارائه شود. دیتاشیت بلبرینگ شامل جزئیات دمای کار باید برای آنها باید ارائه شود.

• رنگ یا پوشش اعمال شده روی تجهیزات و حداکثر ضخامت پوشش ها باید مشخص شود. اگر خواص مواد مربوط به الکتریسیته ساکن باشد، رنگ یا پوشش باید شناسایی شود و یک برگه اطلاعات یا دیتاشیت مواد که هدایت الکتریکی و ولتاژ شکست را نشان می دهد باید ارائه شود.

• قطعاتی که دارای گواهینامه IECEx یا ATEX مربوط به Component هستند باید در لیست قطعات یا Part list به همراه شماره گواهینامه IECEx یا ATEX مربوط به خود، شناسایی شوند یا از مدارک فنی جداگانه دیگری به آنها ارجاع داده شود.

• شرحی از تمام آزمایشات روتین یا Routine tests مورد نظر (آزمون هایی که مسئولیت انجام آنها با سازنده بوده، جزو type tests های استاندارد نیستند و باید در محل کارخانه سازنده انجام بشوند) باید در نقشه ها یا مستندات گنجانده شود.

توجه: برخی از جزئیات (مانند معیارهای قبولی) ممکن است در زمان صدور گواهینامه مشخص نباشد.

• مستندات باید شرایط محیطی ای را که تجهیزات برای آن مناسب هستند مشخص نماید. به عنوان مثال رتبه بندی IP در صورت کاربرد.

• مدرکی باید ارائه شود که بخش هایی از دستورالعمل های کاربر (user instruction) تجهیز ضد انفجار را تعریف نماید که عملکرد ایمن مربوط به حفاظت در برابر انفجار را تضمین نماید، از جمله شرایط خاص استفاده ایمن و الزامات IEC60079-0، به خصوص بند 1.30 از استاندارد IEC 70079-0:2017 یا EN IEC 60079-0:2018.

• مدرک مورد اساره در بالا می‌تواند دستورالعمل‌های تهیه شده بوسیله خود کاربر تجهیز باشد، مشروط بر اینکه شناسایی کافی دستورالعمل‌های مربوط به ایمنی در آن وجود داشته باشد تا امکان تأیید هرگونه تغییر را فراهم کند، در این حالت می توان دستورالعملهای کاربر را در پیوست تکنیکال فایل قرار داد.

توجه: سازنده تجهیز ضد انفجار می‌تواند دستورالعمل‌های کاربر خود را به دنبال صدور گواهینامه انطباق IEXEx و یا ATEX تغییر دهد، مشروط بر اینکه

1- تغییرات، الزامات عملکرد ایمن که در زمان صدور گواهینامه تعریف شده است را کاهش یا تغییر ندهد.

2- بتوان تغییرات را برای تأیید در طول ممیزی مرتبط با گواهینامه QAN/QAR ردیابی نمود.

3- هیچ گونه بخشی یا نکته ای از شرایط خاص استفاده (special conditions for use) یا برنامه محدودیت ها (schedule of limitations) در دستورالعمل های کاربر تغییر ننماید.

• محفظه‌های دارای مارکینگ یا نشان گذاری مربوط به تاخیر باز شدن (Opening delay time) بر اساس دمای سطح اجزاء یا component های داغ محصور در محفظه باید دارای نمودارها یا دیاگرام های شماتیک یا مدار ارائه شده باشند که شامل نام‌گذاری (designation) های مرجع اجزاء (component ها) برای ارتباط با لیست قطعات باشد. در Part list باید دمای سطح اجزای داغ، تعریف شده باشد.

• محفظه‌های دارای مارکینگ یا نشان گذاری مربوط به تاخیر باز شدن بر اساس شارژ خازن‌های محصور شده باید دارای نمودارها یا دیاگرام های شماتیک یا مدار باشند که شامل نام‌گذاری (designation) مرجع اجزاء یا component ها به منظور مرتبط نمودن با لیست قطعات باشد. در لیست قطعات باید ولتاژ و ظرفیت این خازن ها تعریف شده باشد.

• در جایی که سلول ها یا باتری ها در تجهیزات گنجانده شده اند، موارد زیر باید مشخص شود:

سلول واحد یونیکی است که انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. باتری مجموعه ای از سلول هاست که انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند.

1- نام سازنده و شماره قطعه

2- جزئیات نصب، اتصال و جهت گیری یا موقعیت

3- دیتاشیت سازنده سلول 

4- شناسایی استانداردهای منتشر شده IEC یا EN مرتبط با سلول که سلول با آنها مطابقت دارد، که این مورد معمولاً باید از قبل در دیتاشیت سلول مشخص شده باشد.

5- جزئیات ساختاری که در آن سلول ها در یک بسته ترکیب می شوند.

6- جزئیات هر نشان مورد نیاز روی محفظه یا بسته باتری مربوط به تعویض توسط کاربر

باتری های ارائه شده با گواهینامه های IECEx یا ATEX موجود به درج نمودن شماره گواهی مربوطه نیاز دارند، اما به جزئیات داخلی باتری نیاز ندارند.

• برای رادیو، تابش نوری از جمله لیزر و تجهیزات اولتراسونیک، شناسایی و جزئیات مربوط به توان آستانه و زمان و فرکانس شروع حرارتی

• نقاط ورودی کابل  یا کاندوئیت ها باید شناسایی و موقعیت آنها مشخص شود.

---

محفظه های ضد انفجار دارای حفاظت Exd

ابعاد و جزئیات زیر باید در نقشه ها یا مدارک فنی برای تجهیز دارای حفاظت بدنه یا Exd نشان داده شود.

• طول مسیر شعله (flamepath) و حداکثر فاصله (gap) مسیر شعله برای هر فاصله (gap) یا اتصال (joint) دارای تلورانس ساختاری ماکزیمم یا maximum constructional tolerance

• طول، اندازه و حداقل قدرت تسلیم (yield strengh) یا گرید بست (fasterenr) ها. داده ها و ویژگی های بست ها ممکن است در جدولی که به نقشه(های) مربوطه ارجاع داده شده است، گنجانده شوند.

• فاصله گذاری سوراخ های پیچ یا boltholes در کاور ها

• اندازه و تلورانس  clearance hole های مرتبط با اتصال دهنده ها یا fastener ها که ممکن است در جدولی با ارجاع به نقشه(های) دارای کاربرد گنجانده شود.

clearance hole : سوراخی از یک قطعه که به اندازه‌ای بزرگ است که بتواند رزوه‌های یک پیچ (screw) یا بولت (bolt) را از آن عبور دهد، اما نه از سر پیچ یا بولت. این سوراخ به یک پیچ اجازه می‌دهد بدون اینکه رزوه‌ها به مواد وارد شوند، از آن عبور کند.

برای دیدن تصویر زیر در سایز بزرگتر، روی آن کلیک کنید.

جزییات و اطلاعات بیشتر در خصوص clearance hole های مرتبط با پیچ ها و بولت ها، در استاندارد ISO 273:1979 قابل ملاحظه است.

• عمق سوراخکاری و چکش کاری که ممکن است در جدول ارجاع داده شده به نقشه(های) دارای کاربرد، گنجانده شود.

• حداقل ضخامت مواد در اطراف سوراخ ها که ممکن است در جدول ارجاع داده شده به نقشه(های) دارای کاربرد، گنجانده شود.

• حداکثر و حداقل قطر شفت (shaft) ها و سوراخ (bore) هایی که قطر آنها بزرگتر شده، همراه با حداکثر فاصله شعاعی "m" و حداقل "k"، مربوط به قطعات دوار.

• اتصالات رزوه ای، از جمله ورودی ها، از جمله محدوده اندازه ها و حداکثر تعداد، گام، کلاس تناسب (شلی یا سفتی برای جفت شدن رزوه ها)، طول رزوه موجود در محفظه (با در نظر گرفتن پخ ها و برش های زیرین)

• ناحیه ای که ورودی های کابل، اپراتورهای سوئیچ، پنجره ها، پریزها و غیره ممکن است برای نمایش در آن نصب شوند.

• روش نگهداشتن اتصالات بدون رزوه در جای خود، به عنوان مثال، اتصالاتی که دارای اتصال اسپیگوت است.

• ابعاد سوراخ و محل قرارگیری بر روی (face) محفظه ای که قرار است یک قطعه یا component دارای گواهی ضد انفجار بر روی آن نصب شود.

• ابعاد کلی محفظه شامل حداقل ضخامت دیواره آن

• نوع و اندازه جوش

• حداقل ضخامت پنجره، مواد و روش نصب آن

• به طور معمول، چیدمان و اتلاف حرارت اجزا یا component های داخلی که مکان و ابعاد تقریبی هر جزء را نشان می‌دهد، از جمله فاصله بین اجزا و نزدیک‌ترین دیواره جانبی. هدف از این کنترل، مشخص شدن موارد زیر است:

1- محل منابع گرما، برای اهداف طبقه بندی دما، برای مقاومت در برابر حرارت قطعات پلاستیکی، سیمان پنجره، سایر مواد گلدان یا potting material (یک راه حل محافظ دائمی که به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از واحد برای محافظت از مجموعه الکترونیکی باقی می ماند)، ورودی های کابل و غیره، و برای تایید محیط محلی برای مواردی مانند barrier های ایمنی IS

2- ابعاد مربوط به اثرات pressure pilling جایی که گواهی ضد انفجار باید تغییرات در محتوا را پوشش دهد: جزئیات کافی از محدوده به طوری که محدودیت های طراحی برای هر متغیر کاملاً مشخص باشد.

پدیده توده ای شدن فشار انفجار یا pressure piling : اگر یک مخلوط قابل اشتعال قبل از اشتعال فشرده شود، فشار انفجار حاصل به طور قابل توجهی بیشتر از زمانی خواهد بود که همان مخلوط در فشار معمولی اتمسفر مشتعل شده باشد.

• زبری سطح مربوط به مسیرهای شعله

• برای اتصالات سیمانی یا cemented joints : مشخصات سیمان، دیتا شیت سازنده و کوتاهترین فاصله در سرتاسر اتصال سیمانی. همچنین نوع و ضخامت واشر.

• مشخصات و دیتاشیت برای تنظیم ترکیبات مورد استفاده در جعبه های توقف یا stopping boxes و غیره

• مشخصات کامل برای قطعات فلزی متخلخل که بخشی از یک محفظه یا سنسور قابل اشتعال را تشکیل می دهند: مواد، حداکثر اندازه حباب منفذها (max bubble pore size)، مینیمم دانسیته، ابعاد و غیره.

• شاخص ردیابی مقایسه ای (CTI) برای مواد عایق تحت استرس الکتریکی در صورتی که نوع حفاظت به آن بستگی داشته باشد، به عنوان مثال. از طریق بوشینگ ها

استرس الکتریکی: بدون محافظ عایق، ولتاژ از رسانا عبور نموده و در سرتاسر عایق حرکت کرده و به طور بسیار نامنظم و مؤثری بسمت ارت می رود که این موضوع باعث ایجاد نقاط داغ و در نهایت خرابی کابل می شود.

• حجم ناخالص و خالص داخلی اگر از ابعاد کلی مشخص نباشد.

• شرح اقدامات احتیاطی در نصب سلول ها و باتری ها.

• طول و قطر مربوط به قطعه نصب شده با فشار press-fitted part یا قطعه نصب شده با تداخل یا  interference fitted part

 press-fitted or interference fitted part : یک نوع فیت کردن مهندسی است که اجزای جفت شده، با اصطکاک در برابر یکدیگر بطور سفت نگهداشته می شوند.

• شناسایی گریس در صورت استفاده بر روی اتصالات و دیتاشیت شامل جزئیات فرآیند پیری یا ageing process، تبخیر حلال، خوردگی، نقطه اشتعال یا flash point

فرایند پیری یا ageing: فرآیند پیری پس از سایر فرآیندهای عملیات حرارتی برای تنظیم خواص آلیاژ استفاده می شود که منجر به افزایش استحکام و دوام می شود. فرآیند پیری به طور طبیعی در طول زمان اتفاق می‌افتد، اما استفاده از گرما این فرآیند را تسریع می‌کند. فرایند پیرسازی معمولا در کوره انجام می‌شود.

• ضخامت آبکاری در مسیرهای شعله

• جزئیات دستگاه های ایمنی برای محافظت از باتری در برابر دمای بیش از حد، قطبیت معکوس (reverse polarity) و فراتر از مشخصات شارژ کردن توسط سازنده.

• شرح جزئیات و محل هر دستگاه محافظ حرارتی داخلی.

---

 تجهیزات ضد انفجار دارای حفاظت Exe

ابعاد و یا جزئیات زیر باید در نقشه ها و مدارک فنی تجهیز دارای ایمنی افزایش یافته (Increaded safety) یا Exe در صورت کاربرد، نشان داده شود.

• حداقل خزش یا creepage (کوچکترین فاصله بین دو رسانا در امتداد سطح عایق) و حداقل فاصله clearance (کوتاهترین فاصله هوایی بین دو رسانا یا کوتاه ترین فاصله ای که می توان از طریق هوا عایق بندی نمود)

• شاخص ردیابی مقایسه ای (CTI) شامل دیتاشیت مربوط به مواد برای اثبات تکرارپذیری مشخصه.

• نوع و جزئیات ترمینالهای مورد استفاده در جعبه های اتصال یا Junction Boxes (به عنوان مثال نوع، مواد، درجه بندی)

• عایق روی سیم‌پیچ‌های مشخص شده در دیتاشیت سازنده، شرح تمام فرآیندهای مربوطه - به عنوان مثال فرایند مرتبط با اشباع یا impregnetaion

• جزئیات تمام مواد عایق و دیتاشیت آنها که با ارجاع دهی به یک استاندارد رفرنس مانند IEC تعریف نشده باشد.

• نقشه‌هایی برای موتورهایی که فاصله هوایی شعاعی یا radial airgap را مشخص می‌کنند و نشان می‌دهند که چگونه در طول ساخت به دست می‌آید.

برای مثال، این اطلاعات ممکن است با تأیید اینکه فاصله در طول ساخت تنظیم و اندازه‌گیری می‌شود، یا با ارائه اطلاعاتی برای نشان دادن این که چگونه یک فاصله یا gap اما به صورت غیرقابل اندازه گیری، تعریف‌شده شده، با در نظر گرفتن تلورانس‌های مختلف و eccentricy یا انحرافات از مدار که ممکن است به ساختن تجهیز در عمل کمک کند، به دست بیاید.

• نقشه های مربوط به برچسب هشدار یا warning label شامل مواد و روش مارکینگ و الصاق آن.

• مشخصات سافت استارتر و یا مبدل فرکانس در نظر گرفته شده برای استفاده با موتورها.

استارتر نرم یا soft starter : استارت نرم موتور وسیله ای است که با موتورهای الکتریکی AC برای کاهش موقت بار و گشتاور در سیستم انتقال قدرت و افزایش جریان الکتریکی موتور در هنگام راه اندازی استفاده شده و باعث کاهش استرس مکانیکی موتور و شفت و همچنین فشارهای الکترودینامیکی روی کابل های برق متصل شده و شبکه توزیع برق می شود و طول عمر سیستم را افزایش می دهد.

• جزئیات دستگاه های محدود کننده دما: شناسایی و رتبه بندی، مشخصات ولتاژ تغذیه، نصب، سیم کشی، عایق و قسمت پایانی رسانا یا termination.

• جزئیات دستگاه‌های حفاظت خارجی مرتبط (مانند دستگاه حفاظت اضافه بار دارنده گواهی ضد انفجار برای موتور) در صورت نیاز به دستگاه اختصاصی، در غیر این صورت جزئیات مناسب برای امکان انتخاب صحیح دستگاه حفاظت عمومی.

• جزئیات اجزای الکتریکی چراغها یا روشنایی ها شامل لامپ ها، نگهدارنده های لامپ ها، بالاست ها، ترمینال ها، مدارهای راه اندازی، فیوزها و باتری ها.

• برای ماشین‌های دوار: جزئیات میله‌های روتور یا rotor bar در مورد نحوه قرارگیری و دستیابی به سفتی در شیار یا Slot ها، و روش تثبیت یا اتصال به حلقه‌های کوتاه‌کننده (shorting ring).

• اطلاعات مربوط به فاصله های داخلی و خارجی فن (fan clearance) و روش دستیابی به آنها.

• داده های واشر یا Gasket شامل مواد، ابعاد، محل قرارگیری و امنیت آنها

• جزئیات هیتر های ضد تراکم: شناسایی و رتبه بندی، مشخصات ولتاژ تغذیه، نصب، سیم کشی، عایق و قسمت پایانی رسانا یا termination. 

هیترهای محیطی ضد تراکم یا anti-condensation heater: برای حفظ دمای یک محفظه الکتریکی طراحی شده و برای از بین بردن بخار آب موجود در داخل محفظه ها مورد استفاده قرار گرفته و همچنین با نگه داشتن دمای داخلی محفظه های الکتریکی بالاتر از دمای انجماد، محافظت در برابر یخ زدگی را فراهم می کنند.

• حداقل ابعاد رسانای سیم هایی که برای سیم پیچی یا winding استفاده می شوند.

• مشخصات مرتبط با بلبرینگ غلتکی (rolling bearing)، شامل حداقل فاصله شعاعی یا محوری بین قطعات ثابت و دوار برای آب بندی کننده های غیر سایشی یا non-rubbing seals، مشخصات برای  clearance مربوط به کاسه نمد یا sleeve bearing ها

• ارزیابی ریسک جرقه مربوط به فاصله هوایی یا air gap بالقوه مربوط به عوامل خطر اشتعال روتور قفس یا cage rotor

• ارزیابی خطر تخلیه یا discharge سیم پیچ استاتور بالقوه برای موتورها.

---

 تجهیزات ضد انفجار دارای حفاظت Exi

برای تجهیزاتی که دارای ایمنی ذاتی یا intrinsic safety هستند، نقشه ها و مدارک فنی باید در صورت کاربرد، شامل موارد زیر باشد.

• برای intrinsically safe apparatus یا دستگاه‌های ذاتاً ایمن: نمودارها یا دیاگرام های شماتیک یا مدار کامل شامل designation یا نام‌گذاری‌های مرجع اجزاء یا component ها به منظور مرتبط نمودن آنها با فهرست قطعات ارائه‌شده.

• برای associated apparatus یا دستگاه‌های مرتبط: نمودارها یا دیاگرام های شماتیک یا مدار، شامل تمام designation یا نام‌ گذاری های مرجع اجزاء یا component ها به منظور مرتبط نمودن آنها با فهرست اجزای مربوط به ایمنی که برای ایجاد ایمنی ذاتی لازم هستند، شامل جزئیات کافی برای تأیید اقدامات بکار گرفته شده برای اطمینان از ایمنی ذاتی دستگاه مرتبط یا associated aparatus.

 توجه: در برخی موارد ممکن است بتوان مقدار اطلاعات جزییات را برای مدارهایی که کپسوله شده اند کاهش داد. در این مورد باید از نهاد صدور گواهی (نوبل سرتیفیکیشن) راهنمایی بخواهید.

• فهرست کامل قطعاتی که ایمنی ذاتی به آنها بستگی دارد، از جمله موارد زیر برای هر جزء یا component:

1- یک یا چند سازنده خاص و شماره قطعه یا محدوده شماره قطعه، یا

2- مشخصات کافی که برای حفظ ایمنی ذاتی مورد نیاز است.

اطلاعات کافی برای نشان دادن اینکه رتبه بندی اجزایی که ایمنی ذاتی به آنها بستگی دارد مطابق با بند 7 از استاندارد IEC/EN 60079-11 است، مانند داده های فنی، spreadsheet ها یا فایل های دارای داده های مرتب شده، مشخصات، محاسبات و حالت های دمایی اجزایی که ایمنی ذاتی به آن ها بستگی دارد.

توجه: حداکثر انعطاف در تولید با به حداقل رساندن جزئیات ارائه شده به دست می آید. به عنوان مثال، به جای ارائه مقادیر نامی و تلرانس برای مقاومت ها، ممکن است بتوان اطلاعات مربوط به تنها یک حداقل مقاومت را ارائه نمود، که با داشتن تلرانس دارای کاربرد است. برای قطعاتی که ایمنی ذاتی به آنها بستگی دارد، اطلاعات کافی برای نشان دادن انطباق آنها با بند 7 از استاندارد IEC/EN 60079-11 مورد نیاز یا الزامی است. برای سایر اجزای ذخیره‌سازی غیر انرژی، ممکن است بتوانید اطلاعاتی بیشتر از تیپ (نوع) و بسته‌بندی ارائه ننمایید.

• شناسایی واضح مرز بین مدار(های) IS و غیر IS در نقشه های شماتیک، به عنوان مثال با یک خط نقطه چین، در یک associated apparatus (دستگاه مرتبط) که نیاز به جداسازی دارد.

• مارکینگ ویژه بر روی دیاگرام مدار یا در لیست قطعات الکتریکی که ایمنی ذاتی به آنها بستگی دارد.

• یادداشتی که هر نماد (symbol) شناسایی استفاده شده را توضیح می دهد.

به عنوان مثال: "این قطعات اجزای ایمنی هستند و نمی توانند از مشخصات تعریف شده بدون تایید نهاد صدور گواهی تغییر داده شوند" بر روی دیاگرام مدار یا روی یک مدرک جداگانه که به عنوان دستورالعمل کاری در تولید استفاده می شود.

• نقشه های چیدمان بورد مدار چاپی یا PCB layout که بصورت درستی مقیاس بندی شده اند یا فایل های الکترونیکی Gerber (یا یک جایگزین) از جمله:

1- مواد PCB و ضخامت آن

2- فاصله بین لایه ها (در صورت وجود)

3- مواد رسانا و ضخامت آنها

4- حداقل شاخص ردیابی مقایسه ای (CTI) (در صورت کاربرد)

توجه: اگر مدار برای ولتاژهای 10 ولت یا کمتر درجه بندی شده باشد یا مدارهای الکتریکی بصورت جمعی (همراه با PCB) در یک ترکیب ریخته گری یا casting compound کپسوله شده باشند یا کاملاً پوشش داده شده باشد، استاندارد IEC/EN 60079-11 الزام ندارد تا حداقل شاخص ردیابی مقایسه ای (CTI) مشخص شود.

ریخته گری یا casting : فرآیند ریختن یک ترکیب مایع با فشار معمولی محیط به داخل قالب

ترکیب یا compound : هر ماده گرما سخت یا ترموست، ترموپلاستیک، رزین اپوکسی یا الاستومری با یا بدون پرکننده (فیلر) و یا مواد افزودنی، در حالت جامد.

• تمام فواصل ایمنی در رابطه با مسیرهای روی بورد مدار چاپی (PCB)

• تمام فواصل ایمنی بین قطعات، ترمینال ها یا مابین قطعات ایمنی

• حداقل سطح مقطع، نوع رسانا و ضخامت عایق سیم ها

• حداقل عرض مسیر برای طبقه‌بندی دما برای دستگاه دارای ایمنی ذاتی و برای مسیرهایی که در برابر خرابی مدار باز خطاناپذیر هستند.

• نقشه‌های چیدمان مکانیکی کلی یا general mechanical arrangement drawings که بطور صحیح مقیاس بندی شده و شامل جزئیات هر محفظه، و در موارد مربوط به ایمنی ذاتی، شامل مواد و سطوح مورد استفاده هستند.

نقشه های چیدمان کلی یا general arrangement drawings نشان می دهند که اجزاء چگونه در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا کل تجهیز را ایجاد کنند. بسته به پیچیدگی ساختار تجهیز ضد انفجار، نقشه های چیدمان کلی ممکن است که شامل چندین نقشه مختلف باشد.

• یک نمودار اتصال یا Interconnection Diagram برای تجهیز که شامل اتصالات داخلی است، از جمله شناسایی مرزهایی که در آن بیش از یک مفهوم حفاظتی در تجهیز استفاده می شود.

• نقشه های ساخت مونتاژ یا Assembly manufacturing drawings برای اجزای سفارشی از جمله مشخصات مواد در مواردی که مربوط به ایمنی بوده و فواصل جداسازی هنگامیکه برای ایمنی مورد نیاز باشند.

• جزئیات کاربرد و خواص لاک های عایق یا روکش های منسجم (تشکیل دهنده لایه محافظ و عایق)

• برای مشخص کردن فواصل جداسازی، اگر از جداول شماره 8 و 9 از استاندارد IEC 60079-11:2023 استفاده شده باشد، مشخص کردن بر روی نقشه ها یا مدارک فنی ای که در آنها بکار رفته است و بیانیه درجه آلودگی محیط و overvoltage category یا دسته اضافه ولتاژ.

• جزئیات هر گونه مواد کپسولاسیون مورد استفاده از جمله نام عمومی و تیپ

• بیانیه مربوط به آن دسته از پارامترهای الکتریکی تجهیز یا مدار که ارزیابی باید بر اساس آنها انجام شود که معمولاً شامل یک یا چند مورد از Um، Ui، Ii، Pi و غیره می‌شود، اما در صورتی که جزو الزامات مربوط به مشخصات محصول باشند، ممکن است شامل محدودیت‌هایی برای پارامترهای دیگر مانند Lo/R، Lo، Co و غیره باشد که در طول ارزیابی تعیین می‌شوند.

• یک بیانیه شامل هرگونه الزامات ویژه برای نصب، تعمیر و نگهداری زنده یا live meintenance (در شرایطی که مدارها دارای انرژی الکتریکی بوده و در محیط گازی خطرناک قرار دارند) و استفاده از تجهیز، همانطور که در دستورالعملهای مرتبط ارائه شده است.

توجه: یک نقشه کنترل، شکل توصیه شده ای برای تجمیع اطلاعات اتصال و الزامات ویژه برای نصب و استفاده است.

• جزئیات هر شرایط خاصی که در تعیین نوع حفاظت در نظر گرفته شده اند. به عنوان مثال اینکه ولتاژ باید از یک ترانسفورماتور محافظ یا از طریق یک diode safety barrier یا مانع ایمنی دیود، تامین شود.

---

  تجهیزات ضد انفجار دارای حفاظت Ext

ابعاد یا جزئیات زیر باید در نقشه ها و مدارک فنی برای محفظه های دارای حفاظت Ext که همان حفاظت از اشتعال گرد و غبار تجهیزات، در صورت کاربرد نشان داده شود.

• ترتیب کلی یا general arrangement محفظه یا تجهیز

نقشه های چیدمان کلی یا general arrangement drawings نشان می دهند که اجزاء چگونه در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا کل تجهیز را ایجاد کنند. بسته به پیچیدگی ساختار تجهیز ضد انفجار، نقشه های چیدمان کلی ممکن است که شامل چندین نقشه مختلف باشد.

• روش یا ترتیبات آب بندی یا آب بندی شفت یا دمنده

• تجهیزات الکتریکی داخلی، چیدمان ترتیاب کلی، رتبه بندی قدرت

چیدمان و اتلاف گرمایی اجزای داخلی که مکان و ابعاد تقریبی هر جزء را نشان می دهد، از جمله فاصله بین اجزا و نزدیکترین دیواره جانبی که هدف از تشریح آنها، کنترل محل منابع گرما، برای اهداف طبقه‌بندی دما، مقاومت در برابر دمای قطعات پلاستیکی، سیمان بکاررفته پنجره، سایر مواد گلدان، ورودی‌های کابل و غیره و تأیید دمای محیط محلی است. در جایی که گواهینامه ضد انفجار برای پوشش دادن تغییرات یا variantion ها در محتوا و جزئیات کافی از محدوده به طوری که محدودیت های طراحی برای هر تغییر، روشن باشد، وجود دارد.

• جزییات ساختار آب بندی بسته به سطح حفاظت از تجهیز یا EPL

• فاصله گذاری سوراخ برای بست ها یا fasteners . به همراه شرح مشخصات یا spec مربوط به بست ها شامل تیپ (نوع)، متریال، سایز گام رزوه

• اگر برای اتصالات مورد نیاز باشد، اندازه ها، تیپ (نوع)، مقدار درگیری رزوه ها با یکدیگر، فلنج و اسپیگوت.

• جزییات مربوط به لیبل های هشدار دهنده

• نقشه ای که تمامی سوراخ های داخل محفظه، ورودی های رزوه شده و طول رزوه را نشان بدهد.

• جزییات متریال محفظه، متریال پنجره، ضخامت و آب بندی.

---

  تجهیزات ضد انفجار دارای حفاظت Exp

ابعاد یا جزئیات زیر باید در نقشه ها و مدارک فنی تجهیزات دارای حفاظت Exp، در صورت کاربرد نشان داده شود.

• ترتیب کلی یا general arrangement محفظه تصفیه شده (purged enclosure) به همراه ابعاد، شامل مواد و روش ساخت و اعلامیه مربوط به حجم آزاد ناخالص.

نقشه های چیدمان کلی یا general arrangement drawings نشان می دهند که اجزاء چگونه در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا کل تجهیز را ایجاد کنند. بسته به پیچیدگی ساختار تجهیز ضد انفجار، نقشه های چیدمان کلی ممکن است که شامل چندین نقشه مختلف باشد.

تصفیه یا purging محفظه: عمل پاکسازی یا تعویض هوای داخل یک محفظه با هوایی بدون گازهای قابل اشتعال یا گرد و غبار. سپس محفظه تحت فشار قرار می گیرد که باعث ایجاد این فشار داخلی مثبت در درون آن شده که این موضوع از ورود گازهای انفجاری خارجی یا گرد و غبار به داخل محفظه جلوگیری می نماید.

• یک نمودار یا دیاگرام شماتیک که مدار کنترل را برای تصفیه یا purging و تحت فشار قرار دادن، عملکرد عادی و خاموش شدن نشان می دهد. تعریف تنظیمات و محدودیت ها و بیانیه ای در مورد یکپارچگی ایمنی که با سطح حفاظت مورد ادعا سازگار باشد. در این خصوص، بکارگیری استانداردهای سری IEC 61508 مربوط به ایمنی عملکردی یا SIL گزینه مناسبی است.

• نمودارهایی که مجرای تصفیه یا purge و تحت فشار قرار دادن یا pressurisation را برای کانال کشی (ducting) یا لوله کشی، قطعات یا component ها، گیج های فشار و غیره نشان می دهد.

• جزییات مربوط به گاز تصفیه یا purging gas

• بیانیه ای در مورد فشار عملیاتی ماکزیمم، مینیمم و نرمال

• جزییات مربوط به ورودی و خروجی کانال کشی و سیستم توزیع منیفولد

• مشخص کردن جزییات تجهیز یا component گواهی شده

• جزئیات پنجره ها و سایر وسایل نصب شده در مرز محفظه به عنوان مثال push buttons یا دکمه های فشاری، لامپ های نشانگر، و غیره.

• چیدمان اجزای داخلی و اتلاف حرارتی آنها

• جزئیات اینکه تهویه هر حجم محفظه بزرگ چگونه به انجام می رسد.

جزئیات مورد نیاز در پیوست های A14، A15، A16 و A17 از ISO/IEC 80079-34:2018 یا  EN ISO/IEC 80079-34:2020 مشخص شده و به ترتیب زیر هستند:

• قطعات غیر فلزی

1. ویژگی های متریال

2. فینیشینگ یا ظاهر

3. مقاومت سطحی

4. سطح قطعات غیر رسانا

5. محدودیت ضخامت

6. اقدامات برای اتصال شارژ (فریم های دارای ارت)

 پیوند برابر پتانسیل یا Equipotential bonding (EPB) : فرآیند اتصال الکتریکی قطعات فلزی و رسانا، چه آنها که در معرض و چه آنهایی که بیرونی هستند، به طوری که ولتاژ در سراسر این قطعات مختلف یکسان باشد. EPB برای کاهش خطر آسیب تجهیزات و آسیب های شخصی استفاده می شود.

1. ترمینال ارتینگ

2. اتصال موثر قطعات رسانا

3. کابل های اتصال

•  قطعات انتقال دهنده نور

1.  متریال

2. یکپارچگی

3. پوشش های حفاظتی و گاردها

•  حفاظت از ورود

1. تداوم جوش یا weld continuty

2. نصب واشر و آب بندی ها

3. تداوم شیارها و زبانه های قالب گیری شده.

4. پخت سیمان یا cement curing